Het verkiezingsprogramma van Forum voor Democratie (FvD) is zeer kritisch over de Europese Unie. Het programma bevat meerdere voorstellen die in strijd zijn met het huidige EU-recht. De partij is voor een Nederlands referendum over uittreding uit de EU. Bovendien hecht de partij sterk aan behoud van nationale soevereiniteit.
Twee pijlers
Twee belangrijke pijlers vormen de grondslag voor het verkiezingsprogramma van FvD:
- De Nederlandse politiek en het binnenlands bestuur berusten op een kartel van politieke partijen. Deze partijen verdelen de plaatsen in politieke en bestuurlijke organen onderling. De mensen die deze plaatsen krijgen toebedeeld zijn loyaal aan de verschillende partijtoppen. Ze hebben geen noemenswaardige relatie met de kiezers. Dit partijenkartel moet radicaal worden doorbroken.
- Democratie kan alleen bestaan binnen een Staat die volledig soeverein is en met een parlement dat volledig soeverein is. Supranationale organisaties, zoals de Europese Unie, het Internationale Strafhof en het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, ondermijnen de nationale soevereiniteit en moeten worden hervormd of ontmanteld. Alle verdragen die soevereiniteit overdragen dienen te worden onderworpen aan een referendum. Bovendien moeten alle verdragen niet slechts goedgekeurd worden door het Parlement, maar in nationaal recht worden omgezet voordat zij onderdeel kunnen zijn van het in Nederland geldende recht.
Om de eerste pijler te realiseren zullen vele veranderingen in de Grondwet nodig zijn. Het omzetten van de tweede pijler heeft drastische gevolgen voor de Europese Unie.
Kritiek op de Europese Unie
Hoewel FvD de Europese beschaving en Europese samenwerking belangrijk vindt, verwerpt het juist hierom de EU. De EU is “grenzeloos uitgedijd” en “verworden tot een volstrekt ondemocratische moloch.” Verdere uitbreiding van de Unie moet dus gestopt worden. Het programma verwerpt ook de euro, die “ons” miljarden kost en de ”economieën in Zuid-Europa” vernietigt. De open grenzen in de EU “leiden tot ongecontroleerde immigratie en terreuraanslagen” en “het buitenlands beleid van de EU stortte ons meermaals in roekeloos avonturisme.” Het “dramatische Associatieverdrag met Oekraïne” is hiervan een voorbeeld en moet niet worden geratificeerd. De partij concludeert dat er drie referenda moeten komen: Allereerst over uittreding uit de euro; ten tweede over voortzetting van de open grenzen en vrij en “ongecontroleerd personenverkeer” binnen de Unie; en ten derde over uittreding uit de Europese Unie als zodanig.
Hervorming van de EU is voor FvD geen optie. FvD karakteriseert de EU als “onhervormbaar.” Die conclusie is onjuist. De EU is meerdere malen zeer grondig hervormd. Vanaf de verdragswijzigingen in 1986 is het EEG-verdrag binnen 25 jaar maar liefst vijf maal aanzienlijk gewijzigd.
Voorstellen in strijd met het EU recht
Op andere punten in het FvD-programma staan standpunten die alleen begrijpelijk of uitvoerbaar zijn, als Nederland de EU verlaten heeft. Zo staat in het hoofdstuk Economie dat “nationale bedrijven in vitale sectoren, zoals luchtvaart, water, energie en innovatie” beschermd zouden moeten worden. Dit zou alleen maar mogelijk zijn na vertrek uit de Unie. Anders zou dit beleid ongetwijfeld in strijd komen met het discriminatieverbod, het verbod op staatssteun en de mededingingsbepalingen in de EU-verdragen.
Ook wordt er in het hoofdstuk Internet en Privacy gepleit de netneutraliteit te laten afdwingen “door de Nederlandse wet.” Dit pleidooi is op twee manieren te begrijpen. Een eerste mogelijkheid is dat FvD niet weet dat er al een EU verordening bestaat die de vrije internet-toegang in de hele Unie garandeert (Verordening 2015/2120 betreffende vrije internet-toegang). De Lidstaten mogen een verordening niet opnieuw omzetten in een nationale wet, omdat zo’n verordening in Nederland direct onderdeel wordt van het nationale recht (Artikel 288 EU-Werkingsverdrag). Een andere mogelijkheid is dat FvD meent dat Nederlandse uittreding onmiddellijk na de verkiezingen zal plaatshebben. Direct daarna zal dan een Nederlandse wet over internet-neutraliteit moeten worden aangenomen.
Soevereiniteit
Het FvD programma legt, zoals gezegd, grote nadruk op de nationale soevereiniteit. Dit gaat echter uitsluitend over de formele soevereiniteit. Formele soevereiniteit betreft het formele recht van een land om ergens over te kunnen besluiten. Bijvoorbeeld: als Nederland formeel soeverein is over het milieubeleid dan kan de Nederlandse wetgever vrij beslissen over milieuwetgeving. Dat wil echter niet zeggen dat zulke wetgeving ook effectief is. Milieuproblemen zijn doorgaans internationaal in karakter. Wil je die problemen effectief aanpakken dan zal je vaak moeten samenwerken met andere landen. Het overdragen van formele zeggenschap naar de EU betekent dat Nederland samen met andere landen feitelijk meer zeggenschap krijgt over milieubeleid. Formeel neemt soevereiniteit af, feitelijk neemt die toe. De overdracht van soevereine bevoegdheden is zo bezien juist een uiting van soevereiniteit die er op ziet de feitelijke zeggenschap over een onderwerp te vergroten.
In het FvD-programma wordt niet besproken wat het gevolg zou zijn voor de feitelijke soevereiniteit van Nederland als het uit de euro of zelfs uit de EU zou treden. Ter illustratie: Toen Nederland zijn eigen gulden had, was het voor zijn wisselkoers- en rentepolitiek nagenoeg altijd gedwongen de Duitse centrale bank (Bundesbank) te volgen. De Nederlandse centrale bank had op het beleid van de Duitse centrale bank geen invloed. Nu kan de Nederlandse Bank binnen de bestuursraad van de Europese Centrale Bank wel invloed uitoefenen op het beleid. Lidmaatschap van de EU en de euro vergroot dus soms de feitelijke soevereiniteit van Nederland.
Alternatieven voor de EU
FvD is op zichzelf niet tegen Europese samenwerking. De Europese Vrijhandelsassociatie (EV of EFTA) of de Europese Economische Ruimte (EER of EEA) zijn voor FvD goede alternatieven voor de EU. Echter, in beide gevallen zou Nederland geen deel meer kunnen uitmaken van de douane-unie. Dat betekent dat er aanzienlijke belemmeringen zullen komen voor het goederenverkeer tussen Nederland en de overblijvende EU-landen. Deelname aan de EER betekent bovendien dat Nederland, net als Noorwegen nu, grote delen van het EU-recht dient te volgen. Het gaat dan met name over de regels van de interne markt en de daarop gebaseerde rechtspraak van het Europese Hof van Justitie. Op de totstandkoming van dat recht zal Nederland geen echte invloed meer kunnen uitoefenen. Het “zoveel mogelijk terughalen van de nationale soevereiniteit”, zoals FvD beoogt, dreigt de feitelijke soevereiniteit van Nederland te verminderen.
Pensioenen
Het FvD-programma doet tot slot mee aan de mythevorming over de Nederlandse pensioenen: de Nederlandse regering zou elke zeggenschap over de gelden van de Nederlandse bedrijfs- en sectorpensioenfondsen hebben opgegeven, toen het in de zomer van 2016 meewerkte aan de wijziging van de Richtlijn van 2003 over deze pensioenfondsen. Binnenkort verschijnt op deze site een uitgebreider stuk over de Nederlandse pensioenen. Daarin zal worden uitgelegd dat het hier om mythevorming gaat: Nederland heeft de bevoegdheid over Nederlandse bedrijfs- en sectorpensioenfondsen geenszins opgegeven.
Foto: Screenshot van de homepage van Forum voor Democratie
