Het is de meest vervuilende energiecentrale van Nederland: de kolencentrale aan de Amsterdamse Hemweg. Eigenaar Nuon staat open voor verkoop, mits er een goede regeling komt voor de tweehonderd werknemers. Energiebedrijf Vandebron deed een bod van een miljoen euro, om daaraan tegemoet te komen.
Vandebron wil na verkoop de energiecentrale sluiten. Onder de slogan ‘Wij willen #Hemweg!’, werd een petitie opgezet, het bod werd verdubbeld door de gemeente Amsterdam en is inmiddels opgehoogd naar vijf miljoen euro. Om vervolgens afgewezen te worden door Nuon. ‘Het was niet serieus te nemen’, liet de directie van het bedrijf weten. En ook Mark Rutte blijkt geen voorstander.
‘Als wij onze kolencentrales sluiten, opent Polen een walmende bruinkoolcentrale’, zei hij de avond voor de verkiezingen nog in het NOS-slotdebat. Hij gebruikte dit argument wel vijf keer om zijn weinig ambitieuze milieuplannen te verdedigen. Waar had hij het over? Klopt het? Wat betekent dit voor het Nederlandse klimaatbeleid?
Rutte had het over het ETS…
Rutte verwees naar het Europees systeem voor Emissiehandel, in het Engels Emissions Trading Scheme, kortweg ETS. Het is een systeem dat de EU heeft ingesteld om bij te dragen aan de vermindering van het broeikaseffect. Voor de hele EU is een maximum gesteld aan broeikasgassen-uitstoot door bepaalde zware industrieën, waar kolencentrales bij horen.
Vervolgens worden aan de bedrijven uit die industrieën uitstootrechten, zogenaamde allowances, gegeven of verkocht: in een bepaalde periode mogen de bedrijven een bepaalde hoeveelheid broeikasgassen uitstoten. Als ze meer uitstoten, moeten ze een boete betalen, of, kunnen ze allowances kopen van bedrijven die juist mínder hebben uitgestoten dan hen was toegestaan. Zo wordt het financieel aantrekkelijk voor bedrijven om minder uit te stoten.
Voor de hele EU is een maximum gesteld aan broeikasgassen-uitstoot door bepaalde zware industrieën, waar kolencentrales bij horen.
Als we in Nederland minder CO2 uitstoten door een kolencentrale te sluiten, kunnen de uitstootrechten worden doorverkocht aan een centrale in Polen. Omdat de uitstoot in Europa dan per saldo gelijk blijft, kunnen we onze eigen kolencentrale net zo goed openhouden, is de redenatie van Rutte.
…maar die redenering klopt niet
Helaas voor Rutte houdt zijn argumentatie geen stand. Uitstootrechten mogen doorverkocht worden, maar dat hóeft niet. Bovendien hebben Poolse bruinkoolcentrales niet alleen uitstootrechten nodig, maar ook klanten.
Energiebedrijf Nuon biedt aan om zijn kolencentrale aan de Hemweg te sluiten, omdat het bezig is over te stappen op schonere energiecentrales. Als zulke initiatieven worden gefaciliteerd (dat gebeurde onder het kabinet-Rutte I en II overigens niet) komt er een betaalbaar alternatief voor kolenenergie. Naar eventuele bruinkool uit Polen is dan geen vraag.
Helaas voor Rutte houdt zijn argumentatie geen stand. Uitstootrechten mogen doorverkocht worden, maar dat hóeft niet.
Ten tweede gebruikte Rutte het argument iets te makkelijk om ál zijn magere klimaatplannen te verdedigen, ook zijn plannen die helemaal niet over kolencentrales gaan. Hij doet net alsof het ETS leidend moet zijn voor al het klimaatbeleid van Nederland. Maar het ETS gaat alléén over bepaalde zware industrieën zoals kolencentrales. Nederland kan van alles doen om sneller te minderen met broeikasgassenuitstoot buiten het ETS-systeem om.
Daarom is het ETS ook uitdrukkelijk een vorm van zogenaamde ‘minimumharmonisatie’: de EU-lidstaten spreken af om minimaal deze inspanning te verrichten, maar laten elkaar vrij om (veel) meer te doen. Landen als Denemarken en Duitsland hebben dat gedaan, die hebben hun CO2-uitstoot enorm verminderd. Nederland bungelt onderaan de ranglijsten met groene landen.
Tijd voor maatregelen
Je kunt aan allerlei maatregelen denken. Sowieso de groene energiesector stimuleren zodat die eerder op hoog niveau kan concurreren met de fossiele sector.
Verder kunnen we bijvoorbeeld de maximumsnelheid verlagen (en niet verhogen, zoals kabinet-Rutte I gedaan heeft), de btw op reparatie verlagen om hergebruik te stimuleren, en duurzaam voedsel promoten – het RIVM toonde recent aan hoe met name minderingen in dierlijke producten duurzaamheidswinst opleveren en bovendien leiden tot een betere gezondheid.
Als we onze internationale verplichtingen willen nakomen, moeten we de broeikasgassenuitstoot met minimaal 25 procent verminderen. En wel binnen de komende kabinetsperiode.
Het komende kabinet moet ook flink aan de bak. In 2015 sloten alle landen ter wereld hun ambitieuze Klimaatakkoord in Parijs. Als we onze internationale verplichtingen willen nakomen, moeten we de broeikasgassenuitstoot met minimaal 25 procent verminderen ten opzichte van 1990. En wel in 2020, daar heeft de rechter de regering nog fijntjes op gewezen in de Urgenda-uitspraak. Dat betekent: binnen de komende kabinetsperiode.
Op dit moment is onze uitstoot nog maar met twaalf procent gedaald – we hebben nog dertien procent te gaan. Steenkolenenergie is in Nederland verantwoordelijk voor zo’n vijftien procent van de uitstoot. Kolencentrales sluiten zou voor het komende kabinet dus juist voor de hand liggen. Het kan smoesjes als ‘in Polen vervuilen ze ook’ nu echt niet meer gebruiken. Doorpakken dus met Nuon!
Een eerdere versie van dit opiniestuk verscheen op brainwash.nl – redactie.
Foto: Rich
