De ChristenUnie wijdt in haar verkiezingsprogramma een heel hoofdstuk aan Europa, getiteld Europa: tijd voor een herontwerp. De partij geeft aan de Europese Unie belangrijk te vinden voor vrede, veiligheid en welvaart op het Europese continent. De partij onderschrijft de kernwaarden waar de Europese samenwerking op is gebouwd, en noemt deze in essentie christelijk: menselijke waardigheid, gelijkheid, solidariteit en verdraagzaamheid.
De ChristenUnie is echter ook kritisch ten aanzien van de Europese Unie, en wil er met name voor zorgen dat het mogelijk wordt te stoppen met Europese integratie als een bepaald vraagstuk dat vereist. De partij noemt dat een einde aan het eenrichtingsverkeer. Landen moeten zoveel mogelijk controle houden (maximale subsidiariteit) bij financieel-economisch beleid, belastingen en pensioenen. De partij stelt daartoe een aantal concrete maatregelen voor, zoals:
- Het recht van de Commissie (Europese regering) om wetsvoorstellen in te dienen wordt beperkt tot de beleidsvelden waar de EU exclusieve bevoegdheid heeft. Om op andere beleidsvelden wetsvoorstellen te mogen doen moet de Commissie aan de van Ministers van de aangesloten EU landen en aan het Parlement toestemming vragen.
- Europese maatregelen krijgen een uiterste houdbaarheidsdatum en komen automatisch te vervallen, tenzij Raad en Parlement instemmen met een verlenging.
- Er komen exit-criteria en draaiboeken voor de euro, Schengen en andere “grote brokken” Europese integratie. (zie over euro-exits de bijdrage van Chris Koedooder)
- De rol van de nationale parlementen wordt vergroot: als de helft van het aantal nationale parlementen een rode kaart trekt moet een voorstel worden ingetrokken.
- Het Nederlandse parlement neemt een besluit met 2/3 meerderheid als daarbij (een deel van) de nationale soevereiniteit wordt overgedragen.
- De onderhandelingen met Turkije worden vandaag nog afgebroken.
- Geen grotere rol Europees Parlement en één vestigingsplaats: Brussel (voor kritiek op de vestigingsplaats: zie Vandamme over het VVD programma)
Omdraaien van het ‘eenrichtingsverkeer’?
Het programma van de ChristenUnie is wat raadselachtig of zelfs tegenstrijdig over hoe de rol van het Europees Parlement kleiner moet worden en de rol van de Europese Commissie minder politiek. Sommige voorstellen zullen namelijk naar waarschijnlijkheid eerder leiden tot meer macht van het Europees Parlement en een meer politieke rol van de Europese Commissie. Bijvoorbeeld het idee van de ChristenUnie om het Europees Parlement meer bevoegdheden te geven, zoals toestemming geven aan de Commissie om voorstellen te doen en instemmen met verlenging van geldigheid van wetgeving, het plan om exit-criteria op te stellen en draaiboeken te maken bij een exit, wordt verder niet toegelicht. Duidelijk is wel dat wordt ingezet op een veel grotere rol voor de nationale parlementen. De vraag is alleen of daarmee een ‘eenrichtingsverkeer’ kan worden gestopt omdat de nationale parlementen nu ook al vergelijkbare mogelijkheden hebben om Europese regelgeving niet aan te nemen, maar daar maar weinig gebruik van maken. De voorstellen over de beperking van het recht van de Commissie om wetsvoorstellen in te dienen en een houdbaarheidsdatum op wetgeving zorgen voor een aardverschuiving in het evenwicht tussen de instellingen (Raad, Parlement en Commissie), en het is opvallend dat een politieke partij uit Nederland dit voorstel doet, omdat Nederland in het verleden veel belang hechtte aan de rol van de Europese Commissie als verdediger van het ‘algemene Europese’ belang; de rol van een klein land als Nederland in de Raad en het Parlement is nu eenmaal niet zo groot.
Buitenlandbeleid en mensenrechten
De positie van de ChristenUnie ten opzichte van de toetreding van Turkije past bij andere punten zoals het voorzichtig zijn met de toetreding van nieuwe lidstaten, het sluiten van associatieverdragen met buurlanden zonder uitzicht op toetreding en goedkeuring van (handels) verdragen door nationale parlementen. Deze standpunten lijken ingegeven door de nasleep van het Oekraïne referendum en de commotie rond TTIP. Opvallend is de eis dat mensenrechtenvoorwaarden van de EU ook zouden moeten worden toegepast in ‘overige’ handelsverdragen. Het is niet helemaal duidelijk wat door de partij bedoeld wordt met ‘mensenrechtenvoorwaarden EU’. Wellicht was het duidelijker geweest als de ChristenUnie had verwezen naar artikel 2 van het Unieverdrag.
Het hoofdstuk over Europa in het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie bevat daarnaast nog specifieke punten met betrekking tot asiel en immigratie, waarbij ingezet wordt op het verbeteren van controle aan de buitengrenzen, betere kwaliteit van de opvangcentra in Italië en Griekenland en het hard aanpakken van mensensmokkelaars. Het enige punt dat direct Nederland raakt is het voorstel voor uitbreiding van het Blue Card-systeem: lidstaten kunnen prioriteiten aangeven welke vluchtelingen (met welk beroep) een aanwinst zouden zijn voor hun arbeidsmarkt. De ChristenUnie maakt hier dus een duidelijke koppeling tussen migratie en arbeidsmarkt. Overigens zijn er de afgelopen jaren maar heel weinig ‘Blue Card’ vergunningen aangevraagd en verstrekt in Nederland.
Conclusie
Het is opvallend dat het verkiezingsprogramma ook op specifieke Europese beleidsterreinen concrete voorstellen bevat. Zo moet bijvoorbeeld kwijtschelding van schulden mogelijk gemaakt worden nadat implementatie van hervormingen in een land met hoge schulden aan de EU succesvol zijn geïntroduceerd. Ook het voorstel om landen die toetreden tot de Unie niet automatisch te verplichten toe te treden tot de euro valt op. Opvallend zijn ook de voorstellen op het gebied van landbouw en visserij die veelal gericht lijken te zijn op de achterban, zoals geen aanlandplicht (alle bijvangst bij vissen wordt niet teruggegooid in de zee) en versimpeling landbouwsubsidies. Deze onderdelen komen ook terug in de hoofdstukken van het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie op landbouw en visserij.
Foto: Gerard Stolk
